Hiçbir ebeveyn ve çocuk birbirinin aynı değil. Herkes için geçerli olan tek bir ebeveynlik yöntemi yok. Ebeveynlik becerileri, bakım veren ve çocuk özelinde kişiselleştirilerek desteklenir. Pozitif disiplin temelli ebeveynlik, ebeveynlik sürecinizdeki pek çok zorlayıcı deneyimle baş etmenize rehber olabilir.
Peki nedir pozitif disiplin, pozitif ebeveynlik? Pozitif disiplin, çocuğa sınır çizen ama bunu yaparken cezalandırıcı bir tutum ile değil şefkatle yaklaşan bir rehberlik…
“Hem şefkatli hem sınır çizen… Nasıl oluyor o??” sorusu akıllara geliyor, biliyorum. Çünkü şefkatli sınıra pek de aşina değiliz. Sallanan parmaklara, tek ayak üstünde durmaya, tahtaya çıkarılmaya aşina pek çoğumuz.
Ya da bazen öylesi daha hızlı bir çözüm gibi geliyor. Örneğin, ekran süresini biraz daha uzatmak isteyen çocuğa “O zaman sana park yok!” demek ya da “Aa ama bak bozulmuş bu.” diyerek kumandanın pillerini çıkarmak çatışmanın çıkmasını engelleyen bir durum. Ancak bu durum, içinde ilişki ya da herhangi bir öğrenme alanı barındırmıyor.
Bu anlarda “Seninle anlaşmıştık, bu çizgi filmden sonra ekran süren bitiyor. Evet bitsin istemiyorsun bu sinir bozucu bir şey ancak bugünkü süren doldu. İstersen legolarınla ya da bebeklerinle oynabilirsin. Ne dersin?” dediğimizde sınır çizmiş oluruz (uyulması gereken bir kural var ve buna uymanı bekliyorum), duygusunu yansıtmış oluruz (evet istemediğimiz şeyler olduğunda kızarız/üzülürüz bu oldukça doğal) ve alternatif sunmuş oluruz (başka seçenekleri olduğunu hatırlatarak sonrasında kendi stratejilerini geliştirmesi için fırsat).
Ek olarak pozitif disiplin hem çocuğu hem ebeveyni kapsayan bir yerde durur. Çocuklarına bu konuda rehber olmak isteyen ebeveynlerin öncelikle kendilerini gözetmeleri gerekir. Pozitif disiplin temelli ebeveynlik “mükemmel ebeveynlik değil, yeterince iyi ebeveynlik”i savunur.
Pozitif disiplin, temelde çocuğunuzun bireysel olarak duygusal ya da davranışsal zorluklarını ve bunların aile dinamiğiniz üzerindeki etkilerini göz önünde bulundurarak çalışır ve danışan merkezlidir. Her ebeveyn (ve tabii çocuk) için kişiselleştirilmiş bir plan ve yöntem geliştirilir. Bu yaklaşım, ebeveynlik sürecinin ve aile içi değerlerinizin farkında olarak davranışlar üzerinde çalışmayı, güven temelinde, duyguları ve ihtiyacı fark ederek aile içindeki ilişkileri güçlendirip iyileştirmeyi amaçlar.
Ve evet baktığımızda pozitif disiplin emek ve sabır ister. Daniel J. Siegel’in Bütün Beyinli Çocuk kitabında dediği gibi ‘Yıkılmadan ayakta kalmak için uğraş verdiğiniz o anlar aslında çocuklarınızın başarılı olmasına yardımcı olacak olan o büyük fırsatlardır.’
Psikolog Büşra Olkun
Pozitif disiplin,
Kendilerini desteklemek için ebeveynlere;
- ebeveynin kendine şefkati
- yaşam dengesini kurmayı (iş, kişisel yaşam, ebeveynlik süreci üçgenindeki zaman yönetimi vb.)
- cezasız ama sınır koyan ebeveynlik stilini öğretir.
Çocuklarını desteklemek için ebeveynlere;
- öfke nöbetleri
- aktivite planlama (drama, kulüpler, spor)
- ekran kullanımı
- beslenme alışkanlığı
- uyku alışkanlığı
- arkadaşlık becerileri
- zorbalık
- cinsellik
- başa çıkma becerileri
- ergenlere ve gençlere ebeveynlik yapmak
- özel ihtiyaçları olan çocukların ebeveynliği
- ayrılık ve boşanma yoluyla ebeveynlik
- evlat edinme yoluyla ebeveynlik
- koruyucu ebeveynlik konularında rehber olur.